İngilizce konuşan veya eski İngiliz sömürgesi ülkelerin üyesi olduğu İngiliz Milletler Topluluğu, La francophonie yani Fransızca konuşan ülkeler ya da Arap Ligi gibi etnik veya kültürel bazlı birliktelikler uzun zamandır mevcut. Bu etnik kültürel eksenli örgütlenmelerin en üst seviyede ete kemiğe büründüğü bölgesel yapılarda var, Avrupa Birliği gibi.
Görevden almalar yeni görevlendirmeler ekseninde Turan coğrafyasında yeni dönem!
Türkçe konuşan ülkelerin milli kimlikleriyle mücehhez olması yani donanması bu açıdan önemli. Çünkü dil; kültürün evidir. Bu alanda Türkiye'nin önderliğinde tarih sahnesine çıkan ve Türk Milletinin bekası açısından hayati öneme sahip bazı yapılanmalar olduğunu bilmemiz gerekiyor.
Türk Birliği ülküsü, Türk dilleri konuşan ve Türk soylu toplulukların bir arada olmasını, ortak hareket etmesini, ortak siyasi ve ekonomik kararlar almasına ortam hazırlamaktır. Üstün ırk safsatası değildir. Türklük zaten en üst insani mertebedir.
Ancak Türk Devletleri ve topluluklarının bağımsızlıklarını korumak ve ekonomik açıdan yeterliliklerini kazanmak, kendi uluslarının milli gelirini artırmak, refah seviyelerini yükseltmek amaçlı organizasyonları, Neo Turancılık damgasını vurarak gözden düşürmek gibi aşağılık kampanyalara tanıklık ediyoruz. Hiç önemli değil. İt ürür kervan yürür.
Ziya Gökalp’in “Vatan ne Türkiye’dir Türklere ne Türkistan /Vatan, büyük ve müebbet bir ülkedir: Turan” şiirindeki platonik ülkünün, reel politik yansımalarını gözlemleyebileceğimiz iki dev organizasyondan söz edelim.
3 Ekim 2009’da Türk Dili Konuşan Ülkeler İş birliği Konseyi adıyla kurulan ve 12 Kasım 2021’de Türk Devletleri Teşkilatına evrilen birliğe Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan üye. Macaristan, Türkmenistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise gözlemci ülke statüsünde toplantılara katılıyor. KKTC’nin gözlemci ülke statüsünde olması, üye ülkeler tarafından tanındığını gösteriyor.
Türk Devletleri Teşkilatının temel amacı, Türk Devletleri arasında kapsamlı iş birliğini teşvik etmektir. Türk Devletleri Teşkilatı, Uluslararası Türk Kültür Teşkilatı (TURKSOY), Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TURKPA), Uluslararası Türk Akademisi, Türk Kültür ve Miras Vakfı, Türk Ticaret ve Sanayi Odası (TTSO), Türk Yatırım Fonu gibi Türk iş birliği mekanizmaları için bir çatı kuruluş olarak kabul edilmektedir.
Turan ordusu: Avrasya Askerî Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı
Türk Devletleri Teşkilatına üye ülkeler arasında artan askeri entegrasyon potansiyeli olduğu bir gerçek. Bu aynı zamanda küresel ve bölgesel çatışma riskinin ortaya çıkardığı güncel bir ihtiyaç. Katılımcı ve paydaş ülkelerin, askeri alandaki iş birlikleri artan askeri entegrasyona girdikleri görülüyor.
Bu kapsamda üye devletler arasında müşterek askeri eğitim programları uygulanıyor. Resmi askeri bağların kurulmasının ardından ortak askeri tatbikatlar ve askeri sanayi alanındaki teknoloji transferleri askeri entegrasyonun arttırılması gerçekleştirilmektedir.
Avrasya Askerî Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı /The Association of the Eurasian Law Enforcement Forces with Military Status / Avrasiya Hərbi Statuslu Hüquq-Mühafizə Təşkilatı, 25 Ocak 2013 tarihinde Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de kurulmuş uluslararası resmi bir kuruluş. TAKM Teşkilâtına, Avrasya bölgesinde, karşılıklı iş birliğini geliştirmek isteyen diğer tüm ülkelerin Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri ve Jandarmaları üye olmak için başvurabiliyor.
Rusya, Çin, İran gibi bölgesel devletlerle sınır komşusu olan Avrasya Askerî Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı kısacası Turan Ordusu /TAKM Teşkilâtı, hiçbir ülke ve kuruluşa karşı oluşturulmadı. Sadece barışa hizmet etmeyi ve vatandaşlarına insan odaklı çağdaş kolluk hizmeti verme hedefinde. Bununla birlikte üye ülkelere yönelik küresel veya bölgesel güvenlik tehditlerine karşı ortak savunma iş birliği anlaşmalarının olması söz konusu.
Avrasya Askerî Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı’nın; Jandarma Genel Komutanlığının öncülüğünde Kafkaslar ve Orta Asya'da bulunan askerî statülü kolluk kuvvetleri arasında bilgi ve tecrübe değişimini sağlamak maksadıyla kurulan uluslararası bir organizasyon. Şimdi bu askeri, kültürel ve iktisadi açıdan Türk Dünyasındaki gelişmeleri değindirmek gerektiğini belirtelim.
Türkistan coğrafyasında siyasi ve askeri gelişmelerin çözümlenmesi
İlk çözümleme, Suriye Arap Cumhuriyeti Savunma Bakan Yardımcılığına Türkmen Komutan Fehim İsa’nın atanmasının değerlendirilmesi
Suriye Milli Ordusu bileşenlerinden en muharip askeri birliklerinden Sultan Murad Tümeni Komutanı Fehim İsa’nın, yeni Suriye yönetiminde Türkmenlerin temsil ettirilmediği ve yoğun eleştirilerin yapıldığı süreçte, Türkmen komutan Ertuğrul Fehim İsa’nın yeni yönetimin Suriye Ordusu Savunma Bakan Yardımcılığına getirilmesi ve Kuzey Bölge Komutanı olmasını özellikle Suriye'de Türk Silahlı Kuvvetlerinin izlediği strateji ekseninde gerçekleştiği görülüyor.
Nitekim 23 Ara 2024 günlü HTŞ lideri Ahmet El Şara Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu ile arasına neden mesafe koydu? başlıklı yazımda Suriye sahasının yeni gelişmelere, sürprizlere gebe olduğunu, yeni aktörlerin sahaya çıkacağını belirterek, Suriye sınırlarımızı koruyan, PKK/SGD veya DAiŞ/IŞİD gibi terör gruplarına nefes aldırmayan İkinci Ordu mensuplarına teşekkür etmiştim.
Bu atama neden önemli?
Bu atama Fehim İsa'nın şahsında Türkmenlerin siyasi ve askerî açıdan tanınması anlamına geliyor. Çünkü Fehim İsa, Suriye iç savaşında Suriye Türkmenleri arasında öne çıkan bir figür. Bu atama, Türkmenlerin genel olarak Suriye siyasetinde daha görünür ve etkili bir aktör haline geldiğinin göstergesi.
Böylesi bir atama, Türkmenlerin merkezi yönetimle ilişkilerinde yeni bir dönemin eşiğinde olduğunu gösteriyor. Fehim İsa’nın Savunma Bakanlığı gibi kritik bir kuruma getirilmesiyle Suriye yönetimi muhalif unsurlarla barışma ve entegrasyon politikalarına hız veriyor.
Ayrıca Türkiye-Suriye ilişkileri açısından mesaj niteliği taşıdığı söylenebilir. Fehim İsa'nın Türkiye ile yakın ilişkileri olduğu biliniyor. Bu bağlamda atama, Şam yönetiminin Ankara’ya özellikle askeri bürokrasiye bir uzlaşı ya da açılım mesajı olduğu gibi iç savaş sonrası yeniden inşa sürecinde bu çeşitlilik, iç meşruiyeti artırmaya yönelik bir adım.
Özellikle kuzeydeki güvenlik dengeleri açısından bu atama, Ankara'nın beklentileriyle daha uyumlu bir yaklaşım sergiliyor. Hiç şüphesiz Kuzey Suriye’de güç dengesini etkileyecek. Bu bölge, PYD/YPG ve dış aktörlerin etkin olduğu stratejik bir alan. Türkmen kökenli bir komutanın burada etkin rol alması, sahadaki iş birliklerini ve çatışma dinamiklerini yeniden şekillendirecektir. Bu atama yetmez ama en azından şimdilik Türkmen toplumuna moral ve motivasyon kazandıracaktır. Yıllardır savaşın yükünü taşıyan Türkmenler için bu, bir tür "tanınma" ve haklarının teslimi anlamındadır.
PYD /SGD Kuzey Suriye'de umduğunu bulamadı
Suriye Savunma Bakanı Yardımcılığı haricinde Fehim İsa'nın uhdesine verilen Kuzey Bölge Komutanlığını üstlenmek için PKK/YPG/SDG lideri Mazlum Abdi uzun süredir Şam yönetimi nezdinde görüşmelerde bulunuyordu. Fehim İsa’nın Yeni görevi daha medyaya düşmeden, ABD destekli PKK/YPG/SDG lideri Mazlum Abdi; “Yerel yönetim sistemini istiyoruz. Bunu Şam'la da görüşüyoruz. DG kimliğinin ordu içinde korunmasını istiyoruz." Demişti.
Irak Türkmen Cephesi’nden istifa haberi
Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı Hasan Turan, görevinden istifa ettiğini duyurdu. Kendi sosyal medya hesabından “Bugün, 13 Nisan 2025 tarihi itibarıyla yürütmekte olduğum Irak Türkmen Cephesi Başkanlığı görevimden istifa etmiş bulunmaktayım. Benden sonra bu görevi devralacak olan kişiye başarılar diliyor, her zaman yanında olacağımı ve sürece destek vereceğimi kamuoyunun bilgisine saygıyla sunuyorum. Irak Türkmen Cephesi’nin ilke ve değerlerine bağlı kalarak haklı Türkmen davasını ve Irak’ın birliğini savunmaya aynı kararlılıkla devam edeceğime aziz halkımıza söz veriyorum.” Açıklaması yaptı.
ITC Siyasi Bürosunun 14 Nisan 2025 Pazartesi günü Kerkük'te toplanması planlanıyordu. Büro üyelerinin, ITC Sözcüsü Muhammed Samanoğlu'nun Türkmen Cephesi Genel Başkanlığını vekâleten yürütmesine karar vereceği bildirilmişti. Ancak siyasi ve idari bir kaos yaşanmaması için ITC Siyasi Bürosunun daha önce Hasan Turan’ın başkanlığı döneminde ITC Sözcüsü olan Muhammed Seman Ağaoğlu’nun oy birliği ile ITC başkanı seçildiği öğrenildi.
Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı Hasan Turan’ın istifasının arkasındaki nedenler resmi olarak detaylı bir şekilde açıklanmamakla birlikte, bazı kaynaklara göre bu kararın arkasında Türkmen siyaseti içerisindeki iç çekişmeler, parti içi anlaşmazlıklar ve Irak'taki genel siyasi istikrarsızlık gibi etkenler bulunuyor.
Ayrıca, Türkmenlerin Irak siyasetindeki etkisinin azalması, özellikle Kerkük gibi kritik bölgelerde yaşanan gelişmeler ve Türkmenlerin bu bölgelerde yeterince temsil edilmediği yönündeki eleştiriler de Hasan Turan üzerinde baskı oluşturuyordu.
Hasan Turan’ın istifası, Türkmen toplumu içinde yenilenme ve yeniden yapılanma çağrılarını da beraberinde getirdi. Bazı analizlerde, ITC'nin daha genç ve dinamik bir liderlikle yoluna devam etmesinin gerektiği yönünde yorumlar yapıldı.
Yeni yönetimle birlikte, ITC’nin Irak merkezi hükümeti ve Kürt partileriyle olan ilişkilerinde daha esnek ya da daha sert bir politika benimsemesi mümkün. Özellikle Kerkük gibi bölgelerde, yönetim değişikliği ITC’nin pazarlık gücünü artırmak veya yeni ittifaklara yönelmek istemesi anlamına gelecektir. 
Kırgızistan Genelkurmay Başkanı Ruslan Mukambetov görevden alındı
3 Ekim 2023'te Genelkurmay Başkanı olan Kırgızistan Genelkurmay Başkanı Ruslan Mukambetov’un görevden alınmasıyla ilgili kararname Cumhurbaşkanı Sadır Caparov tarafından imzalandı.
Rus muhataplarıyla daha yakın iş birliğinde olan, 3 Mart 1971 Frunze doğumlu Kırgız Cumhuriyeti Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Mukambetov Ruslan Mustafaeviç, Türkiye ziyaretinde Milli Savunma Üniversitesi Rektörlüğünü ziyaret etmişti.
Rusya ve Kırgızistan, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Toplu Güvenlik Antlaşması Örgütü (CSTO) altında ortak bir bölgesel hava savunma sistemi kurmak için çalışıyorlar. Bu sistem, özellikle hava savunma altyapısının tarihsel olarak daha az gelişmiş olduğu Orta Asya'da, BDT üye ülkelerinin toplu savunma yeteneklerini geliştirmeyi amaçlıyor. Rusya Kazakistan, Belarus ve Tacikistan gibi diğer BDT ülkeleriyle de benzer anlaşmalar bulunmaktadır.
Sadyr Caparov'un emriyle Mukambetov, bu duruma zemin hazırlayan koşullar ortadan kalkana kadar görevden uzaklaştırıldı. Bu tedbirin gerekçesi henüz bilinmiyor. Daha önce askeri birliklerin asker personeli hakkında çok sayıda ceza davası açılmıştı. Özellikle Başsavcılıktan yapılan açıklamada Batken garnizonu personel için et alımına ayrılan fonun usulsüz şekilde kullanıldığı belirtilmişti.
Kırgız Cumhuriyeti Başsavcılığı'ndan yapılan açıklamaya göre, Askeri Savcılık ve Devlet Milli Güvenlik Komitesi çalışanları, Oş Bölgesi'ne bağlı Kara-Suu, Aravan ve Uzgen ilçelerindeki ilçe komiserliklerinin ofis binalarında aramalar gerçekleştirdi ve aramalar sonucunda çok sayıda kişi gözaltına alındı.
Alem boş değil! Aleme nizam veren erler var. Son söz; Tarih düş görenlerin mülküdür
Ömür Çelikdönmez / ENP
Not : Yazıların bilimsel, etik sorumlulukları yazarlara aittir. Yazıların içeriğinden ve kaynakların doğruluğundan yazarlar sorumludur.
Gerekçeli Kaynakça
https://www.turkicstates.org/tr
http://www.jandarma.tsk.tr/dis/takm.htm
https://www.mfa.gov.tr/turk-konseyi.tr.mfa
https://www.facebook.com/share/r/18hiu1fhxu/
https://www.facebook.com/share/1ERqGzo7eo/
https://www.tebaajansi.com/itc-baskan-turan-istifa-etti
https://www.mil.gov.kg/ru/sotru/mukambetov-ruslan-mustafaevich/?id=194
https://www.konuyorum.com/2025/04/13/suriye-ordusuna-turkmen-damgasi/.html
https://www.kurdistan24.net/tr/story/834706/itc-başkanı-turan-görevinden-istifa-etti
https://www.msu.edu.tr/eng/sayfadetail.aspx?SayfaId=1514&ParentMenuId=64
https://ru.sputnik.kg/20250412/genshtab-minoborony-mukambetov-1093296600.html
https://x.com/enphaber/status/1911172615437205974?t=1kpYk7yFBssCSmaiAZ1kzQ&s=19
https://x.com/enphaber/status/1911176098508939376?t=4fRIgB9gE5YXPU4D2ZE80w&s=19
https://x.com/ITChasanturan/status/1911318675522547873?t=A4aP4BBcVpKKNhmBdeWIBA&s=19
https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ingiliz-milletler-topluluguna-frankofon-afrika-ulkelerinin-ilgisi-artti/2623472
https://m.akipress.com/news:827418:Chief_of_General_Staff_of_Armed_Forces_of_Kyrgyzstan_dismissed/&place=main3
https://stanradar.com/news/full/53739-kadrovye-perestanovki-v-kirgizii-zhaparov-ukrepljaet-silovoj-i-finansovyj-bloki.html?page=2
https://armyrecognition.com/news/army-news/army-news-2024/russia-to-deliver-a-s-300-air-defense-missile-system-to-kyrgyzstan?highlight=WyJydXNzaWEiXQ%3D%3D
https://www.konuyorum.com/2024/12/23/hts-lideri-ahmet-el-sara-suriye-muhalif-ve-devrimci-gucler-ulusal-koalisyonu-ile-arasina-neden-mesafe-koydu/.html
Yorumlar
Kalan Karakter: